Biegunka u psów
Biegunka, znana w terminologii medycznej jako diarrhoea, to powszechna dolegliwość u zwierząt, która bywa nie tylko niekomfortowa, ale i niebezpieczna, zwłaszcza dla młodych, starszych lub chorych psów. Oprócz wymiotów i bólu brzucha, biegunka jest jednym z najczęstszych objawów chorób układu trawiennego u psów, ustępując jedynie schorzeniom skóry.
W zdrowym przewodzie pokarmowym pokarm zostaje przetrawiony, składniki odżywcze są wchłaniane, a odpady odpowiednio formowane i wydalane. Kiedy ten proces zostaje zaburzony na jakimkolwiek etapie, pierwszym objawem jest często biegunka, która prowadzi do braków żywieniowych i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Długotrwała biegunka może poważnie osłabić organizm psa, co jest szczególnie groźne dla młodych i starszych zwierząt oraz psów po przebytych chorobach. Biegunka może mieć różne formy i przyczyny, a ignorowanie pierwszych symptomów może prowadzić do poważniejszych problemów.
Co nazywamy biegunką?
Biegunkę rozpoznajemy, gdy pies wydala płynne lub półpłynne odchody, często z nieprzyjemnym zapachem i w nietypowych kolorach (np. czarnym, zielonym, czerwonym, żółtym), częściej niż zwykle (więcej niż trzy razy dziennie). Może towarzyszyć jej obecność krwi, śluzu lub ropy, a także bóle brzucha, osłabienie, nudności, wymioty, gorączka i odwodnienie. W przypadku długotrwałej biegunki może dojść do osłabienia zwieraczy odbytu i niekontrolowanego wydalania kału.
Mechanizmy powstawania biegunki
Istnieją cztery główne mechanizmy fizjologiczne prowadzące do biegunki:
- Biegunka osmotyczna – wynikająca z zaburzeń wchłaniania. Kiedy pewne substancje nie zostają wchłonięte, wzrasta ciśnienie osmotyczne w jelitach, co powoduje napływ wody do ich wnętrza. Rezultatem jest obfita, pienista biegunka.
- Biegunka sekrecyjna – związana z nadmiernym wydzielaniem, nawet przy zachowanym wchłanianiu. Odchody są bogate w wodę, sód, potas i dwuwęglany, co szybko prowadzi do odwodnienia i kwasicy metabolicznej.
- Biegunka wysiękowa – pojawia się w wyniku wzrostu przepuszczalności błony śluzowej jelit, co pozwala na przenikanie płynu bogatego w białko, a czasem nawet krwinek czerwonych do przewodu pokarmowego, skutkując krwotoczną biegunką.
- Zaburzenia motoryki jelit – zwiększona perystaltyka jelit sprawia, że pokarm przesuwa się szybciej, co uniemożliwia wchłonięcie składników odżywczych i formowanie kału.
Rodzaje biegunki
Biegunkę można podzielić na:
- Ostrą – trwa do 14 dni i często ustępuje samoistnie.
- Przewlekłą – trwa dłużej niż 14 dni, nawet pomimo leczenia, i może wymagać dogłębnej diagnostyki.
Ryzyko związane z biegunką
Największym zagrożeniem wynikającym z biegunki jest utrata płynów i elektrolitów (sód, potas, chlorki), co prowadzi do odwodnienia. Długotrwała biegunka powoduje drastyczne odwodnienie organizmu, co jest szczególnie niebezpieczne dla małych szczeniąt, psów starszych lub osłabionych. Niedobór elektrolitów może nawet zagrażać życiu zwierzęcia.
Ostra biegunka i jej przyczyny
Ostra biegunka pojawia się nagle i bywa bardzo intensywna, ale zwykle ustępuje samoistnie, nawet przy uszkodzeniu błony śluzowej jelit. Główne przyczyny ostrej biegunki to:
- Czynniki dietetyczne: nagłe zmiany karmy, zatrucia, zepsute jedzenie, przejedzenie, alergie i nietolerancje pokarmowe.
- Inwazje pasożytnicze: wywołane przez kokcydia, lamblie, glisty i inne pasożyty.
- Zakażenia: wirusowe (np. parwowiroza, nosówka) oraz bakteryjne (np. salmonelloza).
- Inne czynniki: zatrucia, reakcje na leki, niedoczynność nadnerczy, ostre zapalenie trzustki.
U szczeniąt ostra biegunka jest szczególnie groźna, ponieważ ich przewód pokarmowy jest jeszcze niedojrzały i podatny na infekcje. U dorosłych psów biegunka jest często wynikiem złej diety lub zatruć, a rzadziej zakażeń.
Leczenie domowe biegunki
Jeśli biegunka trwa krócej niż 24 godziny, a stan ogólny psa jest dobry, można spróbować leczenia domowego. Zaleca się 24-godzinną głodówkę, z zapewnionym dostępem do wody, aby uniknąć odwodnienia. Można podać psu węgiel aktywowany, a dla ochrony przewodu pokarmowego – kleik z siemienia lnianego lub preparat Smecta. Jeśli biegunka wynika z diety, pomocny może być również napar z bobrka trójlistnego.
Nie należy podawać psu mleka ani leków takich jak loperamid bez konsultacji z weterynarzem. Jeśli stan psa się poprawia, po 24 godzinach można podać kleik ryżowy z chudym mięsem i ugotowaną marchewką.
Kiedy udać się do weterynarza?
Pomoc weterynarza jest konieczna, jeśli biegunka trwa dłużej niż 48 godzin lub jeśli pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak częste wypróżnienia, krew w stolcu, wymioty, gorączka, bóle brzucha, osłabienie i apatia. Nieleczona biegunka może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak odwodnienie, niedokrwistość, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.
Zapobieganie biegunce
- Regularne odrobaczanie i szczepienia
- Odpowiednio dobrana dieta
- Regularne posiłki
- Zabezpieczanie żywności i odpadków przed dostępem psa
- Chronienie psa przed środkami chemicznymi, lekami i trującymi roślinami.
Diagnostyka i leczenie
Diagnozowanie biegunki rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu z właścicielem na temat diety, ilości wypróżnień, ich konsystencji, koloru, zapachu, obecności domieszek (np. śluzu, krwi) oraz ewentualnych innych objawów. Lekarz może zalecić badanie kału na obecność pasożytów, badanie krwi z oznaczeniem poziomu elektrolitów, a w razie potrzeby szybkie testy na infekcje wirusowe. Leczenie uzależnione jest od przyczyny i może obejmować leki na pierwotne schorzenie oraz nawodnienie.
Rokowania
W większości przypadków biegunki, prawidłowo prowadzone leczenie i odpowiednia dieta zapewniają dobre rokowania. Jednak przy poważnych chorobach, takich jak parwowiroza, rokowania mogą być mniej korzystne.
Przewlekła biegunka
Przewlekła biegunka, która utrzymuje się ponad 14 dni, może mieć wiele przyczyn, od stosunkowo łagodnych po zagrażające życiu choroby. Konieczna jest szczegółowa diagnostyka, w tym badania parazytologiczne, określenie miejsca występowania biegunki (jelito cienkie czy grube), a także badania krwi, USG, RTG i czasem endoskopia.
Przyczyny przewlekłej biegunki jelit cienkiego to m.in. zespół złego trawienia, alergie pokarmowe, przewlekłe infekcje, enteropatie, a także chłoniak. Przewlekłe biegunki jelit grubego mają związek z nietolerancją pokarmową, zaburzeniami czynnościowymi, zapaleniem okrężnicy i nowotworami.
Leczenie przewlekłej biegunki zależy od przyczyny i może obejmować usunięcie czynnika infekcyjnego, zwalczanie pasożytów, odpowiednią dietę, a w niektórych przypadkach leczenie chirurgiczne.
Rokowania są na ogół dobre, jeśli przyczyna zostanie wykryta i odpowiednio leczona. Jednak w przypadku niektórych chorób przewlekłych, np. nowotworów, rokowania mogą być mniej korzystne.